Gelir/Gider Tahakkukları Hesapları İşleyiş Ve Özellikleri

  Bu yazımda Tek Düzen hesap planında yer alan sıkça birbirine karıştırılan ve sınav sorularında öğrenci ve aday SMMM  arkadaşlarımızda kafa karışıklığına neden olan aşağıdaki hesapları açıklamaya çalışacağım.

18-Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları

• 180-Gelecek Aylara Ait Giderler
• 181-Gelir Tahakkukları

28-Gelecek Yıllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları

• 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler
• 281-Gelir Tahakkukları

38-Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları

• 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler
• 381-Gider Tahakkukları

48-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları

• 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler
• 481-Gider Tahakkukları

Hesapların işleyiş mantığını daha iyi kavramamız açısından hatırlamamız gereken iki temel unsurdan bahsedelim.

Tahakkuk Esası: Ticari ve zirai kazançların vergilendirmesinde gelir ve giderlerin tahsil edildikleri veya ödendikleri döneme bakılmaksızın, maliyet veya tutar itibariyle kesinleştikleri dönemin gelir ve gideri olarak dikkate alınmasını

Dönemsellik İlkesi: İşletmenin sürekli olması nedeniyle sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasını ifade etmektedir.

Şimdi bu açıklamalar ışığında aşağıdaki tabloyu inceleyelim.

Gelir sözkonusu olduğunda, “181 Gelir Tahakkukları” “380 Gelecek Aylara Ait Gelirler” hesabı veya

Gider sözkonusu olduğunda; “180 Gelecek Aylara Ait Giderler” ve “381 Gider Tahakkukları” hesabı nın kullanılmasındaki temel ayrımın, bedelin peşin veya sonradan ödenmesi/tahsil edilmesi esasına bağlı olduğu anlaşılacaktır.

Örnek: Firma sabit kıymet kayıtlarında bulundurduğu iş makinesini atıl durumda olmasından dolayı 01.08.2016 Tarihinde 3 Aylığına toplam 12.000,00 TL bedelle kiraya vermiştir. Toplam kira bedeli sözleşme sonunda banka aracılığı ile tahsil edilecektir. (KDV Gözardı edilmiştir.)

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
181	Gelir Tahakkukları	4.000,00
649	Diğer Olağan Gelirler		4.000,00
1) Fiş Açıklaması: Ağustos 2016 Kira Tahakkuku

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
181	Gelir Tahakkukları	4.000,00
649	Diğer Olağan Gelirler		4.000,00
2) Fiş Açıklaması: Eylül 2016 Kira Tahakkuku

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
181	Gelir Tahakkukları	4.000,00
649	Diğer Olağan Gelirler		4.000,00
3) Fiş Açıklaması: Ekim 2016 Kira Tahakkuku

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
102	Bankalar	12.000,00
181	Gelir Tahakkukları		12.000,00
3) Fiş Açıklaması: Ekim 2016 Kira Tahakkuku

Büyük Defter Kayıtları:

181 Gelir Tahakkukları
Tarih	Fiş No	Borç	Alacak
Ağustos 2016 Eylül 2016 Ekim 2016 Ekim 2016	1 2 3 4	4.000,00 4.000,00 4.000,00 –	– – – 12.000,00
Toplam:		12.000,00	12.000,00

Örnek: Aynı işlem kira bedelinin peşin tahsil edilmesi durumunda;

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
102	Bankalar	12.000,00
380	Gelecek Aylara Ait Gelirler		12.000,00
1) Fiş Açıklaması: Ağustos 2016 Kira Tahakkuku

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
380	Gelecek Aylara Ait Gelirler	4.000,00
649	Diğer Olağan Gelirler		4.000,00
2) Fiş Açıklaması: Ağustos 2016 Kira Tahakkuku

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
380	Gelecek Aylara Ait Gelirler	4.000,00
649	Diğer Olağan Gelirler		4.000,00
3) Fiş Açıklaması: Eylül 2016 Kira Tahakkuku

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
380	Gelecek Aylara Ait Gelirler	4.000,00
649	Diğer Olağan Gelirler		4.000,00
4) Fiş Açıklaması: Ekim 2016 Kira Tahakkuku

Büyük Defter Kayıtları:

380 Gelecek Aylara Ait Gelirler
Tarih	Fiş No	Borç	Alacak
Ağustos 2016 Ağustos 2016 Eylül 2016 Ekim 2016	1 2 3 4	– 4.000,00 4.000,00 4.000,00	12.000,00 – – –
Toplam:		12.000,00	12.000,00

Örnek: 01.10.2016 tarihinde işletmeye ait vadesiz banka hesabından 13 ay vadeli %9 faizle 50.000,00 TL tutarında vadeli hesap için virman yapılmıştır. Faiz tutarının tamamı ve anapara vade sonunda yeniden vadesiz hesaba aktarılacaktır. (Stopaj Gözardı edilmiştir)

Faiz Geliri: (Anapara X Faiz Oranı X Vade) / Ay Sayısı

Faiz Geliri: (50.000,00 X 0,09 X 13) / 12

Faiz Geliri: 4.875,00

Sonraki dönem yani 2017 Ekim ayında işletme hesabına geçecek olan toplam 4.875,00 TL Faiz geliri yukarda bahsettiğimiz Dönemsellik kavramı ve tahakkuk esası gereğince her ay sonu için kurum kazancı olarak dikkate alınmalı ve ilgili gelir hesabına aktarılarak gelir tahakkuku hesabı borçlandırılmalıdır.

Aylık Faiz Geliri: Toplam Faiz Geliri / Vade

Aylık Faiz Geliri: 4.875,00 TL / 13 Ay

Aylık Faiz Geliri: 375,00 TL

Hesap açılışından başlayarak tüm kayıtlarımızı yapalım ve büyük defter hesabımıza aktaralım.

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
102	Bankalar (Vadeli Hs)	50.000,00
102	Bankalar (Vadesiz Hs.)		50.000,00
Fiş No: 1 / Fiş Açıklaması: Vadeli Hs. Açılışı (50.000,00 TL, 6 Ay, %9 Faiz)

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
281	Gelir Tahakkukları	375,00
642	Faiz Gelirleri		375,00
Fiş No: 2 / Fiş Açıklaması: Ekim 2016 Faiz Gelir Tahakkuku

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
181	Gelir Tahakkukları	750,00
281	Gelir Tahakkukları		375,00
642	Faiz Gelirleri		375,00
Fiş No: 2 / Fiş Açıklaması: Kasım 2016 Faiz Gelir Tahakkuku

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
181	Gelir Tahakkukları	375,00
642	Faiz Gelirleri		375,00
Fiş No: 3 / Fiş Açıklaması: Aralık 2016 Faiz Gelir Tahakkuku

Yukarıdaki kayıt vade sonuna kadar her ay için tekrarlanır. (Fiş No: 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 )

Hs. Kodu	Hesap Açıklaması	Borç	Alacak
102	Bankalar (Vadeli Hs.)	50.000,00
102	Bankalar (Vadeli Hs.)	4.875,00
102	Bankalar (Vadesiz Hs.)		50.000,00
181	Gelir Tahakkuku		4.875,00
Fiş No: 14 / Fiş Açıklaması: Ekim 2017 Banka Faiz Tahsilatı

Büyük Defter Kayıtları:

181 Gelir Tahakkukları
Tarih	Fiş No	Borç	Alacak
Kas.16	2	750,00	–
Ara.16	3	375,00	–
Oca.17	4	375,00	–
Şub.17	5	375,00	–
Mar.17	6	375,00	–
Nis.17	7	375,00	–
May.17	8	375,00	–
Haz.17	9	375,00	–
Tem.17	10	375,00	–
Ağu.17	11	375,00	–
Eyl.17	12	375,00	–
Eki.17	13	375,00	–
Eki.17	14		4875,00
Toplam:		4875,00	4875,00

---

---