
Gelir/Gider Tahakkukları Hesapları İşleyiş Ve Özellikleri
Bu yazımda Tek Düzen hesap planında yer alan sıkça birbirine karıştırılan ve sınav sorularında öğrenci ve aday SMMM arkadaşlarımızda kafa karışıklığına neden olan aşağıdaki hesapları açıklamaya çalışacağım.
18-Gelecek Aylara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları
- 180-Gelecek Aylara Ait Giderler
- 181-Gelir Tahakkukları
28-Gelecek Yıllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları
- 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler
- 281-Gelir Tahakkukları
-
38-Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları
- 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler
- 381-Gider Tahakkukları
48-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları
- 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler
- 481-Gider Tahakkukları
Hesapların işleyiş mantığını daha iyi kavramamız açısından hatırlamamız gereken iki temel unsurdan bahsedelim.
Tahakkuk Esası: Ticari ve zirai kazançların vergilendirmesinde gelir ve giderlerin tahsil edildikleri veya ödendikleri döneme bakılmaksızın, maliyet veya tutar itibariyle kesinleştikleri dönemin gelir ve gideri olarak dikkate alınmasını
Dönemsellik İlkesi: İşletmenin sürekli olması nedeniyle sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasını ifade etmektedir.
Şimdi bu açıklamalar ışığında aşağıdaki tabloyu inceleyelim.
Gelir sözkonusu olduğunda, “181 Gelir Tahakkukları” “380 Gelecek Aylara Ait Gelirler” hesabı veya
Gider sözkonusu olduğunda; “180 Gelecek Aylara Ait Giderler” ve “381 Gider Tahakkukları” hesabı nın kullanılmasındaki temel ayrımın, bedelin peşin veya sonradan ödenmesi/tahsil edilmesi esasına bağlı olduğu anlaşılacaktır.
Örnek: Firma sabit kıymet kayıtlarında bulundurduğu iş makinesini atıl durumda olmasından dolayı 01.08.2016 Tarihinde 3 Aylığına toplam 12.000,00 TL bedelle kiraya vermiştir. Toplam kira bedeli sözleşme sonunda banka aracılığı ile tahsil edilecektir. (KDV Gözardı edilmiştir.)
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
181 | Gelir Tahakkukları | 4.000,00 | |
649 | Diğer Olağan Gelirler | 4.000,00 | |
1) Fiş Açıklaması: Ağustos 2016 Kira Tahakkuku |
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
181 | Gelir Tahakkukları | 4.000,00 | |
649 | Diğer Olağan Gelirler | 4.000,00 | |
2) Fiş Açıklaması: Eylül 2016 Kira Tahakkuku |
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
181 | Gelir Tahakkukları | 4.000,00 | |
649 | Diğer Olağan Gelirler | 4.000,00 | |
3) Fiş Açıklaması: Ekim 2016 Kira Tahakkuku |
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
102 | Bankalar | 12.000,00 | |
181 | Gelir Tahakkukları | 12.000,00 | |
3) Fiş Açıklaması: Ekim 2016 Kira Tahakkuku |
Büyük Defter Kayıtları:
181 Gelir Tahakkukları | |||
Tarih | Fiş No | Borç | Alacak |
Ağustos 2016 Eylül 2016 Ekim 2016 Ekim 2016 |
1 2 3 4 |
4.000,00 4.000,00 4.000,00 – |
– – – 12.000,00 |
Toplam: | 12.000,00 | 12.000,00 |
Örnek: Aynı işlem kira bedelinin peşin tahsil edilmesi durumunda;
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
102 | Bankalar | 12.000,00 | |
380 | Gelecek Aylara Ait Gelirler | 12.000,00 | |
1) Fiş Açıklaması: Ağustos 2016 Kira Tahakkuku |
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
380 | Gelecek Aylara Ait Gelirler | 4.000,00 | |
649 | Diğer Olağan Gelirler | 4.000,00 | |
2) Fiş Açıklaması: Ağustos 2016 Kira Tahakkuku |
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
380 | Gelecek Aylara Ait Gelirler | 4.000,00 | |
649 | Diğer Olağan Gelirler | 4.000,00 | |
3) Fiş Açıklaması: Eylül 2016 Kira Tahakkuku |
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
380 | Gelecek Aylara Ait Gelirler | 4.000,00 | |
649 | Diğer Olağan Gelirler | 4.000,00 | |
4) Fiş Açıklaması: Ekim 2016 Kira Tahakkuku |
Büyük Defter Kayıtları:
380 Gelecek Aylara Ait Gelirler | |||
Tarih | Fiş No | Borç | Alacak |
Ağustos 2016 Ağustos 2016 Eylül 2016 Ekim 2016 |
1 2 3 4 |
– 4.000,00 4.000,00 4.000,00 |
12.000,00 – – – |
Toplam: | 12.000,00 | 12.000,00 |
Örnek: 01.10.2016 tarihinde işletmeye ait vadesiz banka hesabından 13 ay vadeli %9 faizle 50.000,00 TL tutarında vadeli hesap için virman yapılmıştır. Faiz tutarının tamamı ve anapara vade sonunda yeniden vadesiz hesaba aktarılacaktır. (Stopaj Gözardı edilmiştir)
Faiz Geliri: (Anapara X Faiz Oranı X Vade) / Ay Sayısı
Faiz Geliri: (50.000,00 X 0,09 X 13) / 12
Faiz Geliri: 4.875,00
Sonraki dönem yani 2017 Ekim ayında işletme hesabına geçecek olan toplam 4.875,00 TL Faiz geliri yukarda bahsettiğimiz Dönemsellik kavramı ve tahakkuk esası gereğince her ay sonu için kurum kazancı olarak dikkate alınmalı ve ilgili gelir hesabına aktarılarak gelir tahakkuku hesabı borçlandırılmalıdır.
Aylık Faiz Geliri: Toplam Faiz Geliri / Vade
Aylık Faiz Geliri: 4.875,00 TL / 13 Ay
Aylık Faiz Geliri: 375,00 TL
Hesap açılışından başlayarak tüm kayıtlarımızı yapalım ve büyük defter hesabımıza aktaralım.
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
102 | Bankalar (Vadeli Hs) | 50.000,00 | |
102 | Bankalar (Vadesiz Hs.) | 50.000,00 | |
Fiş No: 1 / Fiş Açıklaması: Vadeli Hs. Açılışı (50.000,00 TL, 6 Ay, %9 Faiz) |
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
281 | Gelir Tahakkukları | 375,00 | |
642 | Faiz Gelirleri | 375,00 | |
Fiş No: 2 / Fiş Açıklaması: Ekim 2016 Faiz Gelir Tahakkuku |
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
181 | Gelir Tahakkukları | 750,00 | |
281 | Gelir Tahakkukları | 375,00 | |
642 | Faiz Gelirleri | 375,00 | |
Fiş No: 2 / Fiş Açıklaması: Kasım 2016 Faiz Gelir Tahakkuku |
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
181 | Gelir Tahakkukları | 375,00 | |
642 | Faiz Gelirleri | 375,00 | |
Fiş No: 3 / Fiş Açıklaması: Aralık 2016 Faiz Gelir Tahakkuku |
Yukarıdaki kayıt vade sonuna kadar her ay için tekrarlanır. (Fiş No: 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 )
Hs. Kodu | Hesap Açıklaması | Borç | Alacak |
102 | Bankalar (Vadeli Hs.) | 50.000,00 | |
102 | Bankalar (Vadeli Hs.) | 4.875,00 | |
102 | Bankalar (Vadesiz Hs.) | 50.000,00 | |
181 | Gelir Tahakkuku | 4.875,00 | |
Fiş No: 14 / Fiş Açıklaması: Ekim 2017 Banka Faiz Tahsilatı |
Büyük Defter Kayıtları:
181 Gelir Tahakkukları | |||
Tarih | Fiş No | Borç | Alacak |
Kas.16 | 2 | 750,00 | – |
Ara.16 | 3 | 375,00 | – |
Oca.17 | 4 | 375,00 | – |
Şub.17 | 5 | 375,00 | – |
Mar.17 | 6 | 375,00 | – |
Nis.17 | 7 | 375,00 | – |
May.17 | 8 | 375,00 | – |
Haz.17 | 9 | 375,00 | – |
Tem.17 | 10 | 375,00 | – |
Ağu.17 | 11 | 375,00 | – |
Eyl.17 | 12 | 375,00 | – |
Eki.17 | 13 | 375,00 | – |
Eki.17 | 14 | 4875,00 | |
Toplam: | 4875,00 | 4875,00 |
Ders çalışırken bu konuda takılmıştım. Yazınız sayesinde konuyu Kavramış bulunuyorum. Bizimle bu tür bilgileri paylaştığınız için teşekkür ederim.